Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Tarnowie

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 4 lutego 2025 r.

Orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności z dnia 12 grudnia 2022 r., nr WP-IX. (...).1. (...).2022, Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności
w K. utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 26 października 2022 r., nr (...).411. (...).2022,
o zaliczeniu I. B. do osób o lekkim stopniu niepełnosprawności z powodu schorzeń oznaczonych symbolami: „(...)” i „(...)” na okres do 31 października 2025 r.
W orzeczeniu tym wskazano, że nie da się ustalić, od kiedy istnieje niepełnosprawność, zaś ustalony stopień niepełnosprawności datuje się do 31 sierpnia 2022 r.

W odwołaniu od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w K. z dnia 12 grudnia 2022 r., nr WP-IX. (...).1. (...).2022, I. B. wniosła o uznanie jej za osobę o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. W uzasadnieniu, opisując przebieg dotychczasowego leczenia, odwołująca przedstawiła wpływ choroby na jej codzienne funkcjonowanie, wskazując na problemy, z jakimi przyszło się jej zmierzyć.

W odpowiedzi na odwołanie Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania
o Niepełnosprawności w K. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazał, że stwierdzone w badaniach lekarskich oraz potwierdzone w całości w dokumentacji medycznej schorzenia czynią odwołującą osobą niepełnosprawną w stopniu lekkim z powodu istotnego obniżenia zdolności do pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach z pełną sprawnością fizyczną i psychiczną oraz ograniczeń w pełnieniu ról społecznych dających się kompensować. Stwierdzone u niej schorzenia nie ograniczają zdolności do pełnienia ról społecznych i zawodowych w takim stopniu, by uznać ją za osobę niezdolną do pracy lub zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą częściowej pomocy osób drugich w funkcjonowaniu społecznym i samodzielnej egzystencji. W ocenie organu rentowego, odwołująca jest samodzielna w codziennym funkcjonowaniu, samoobsłudze, poruszaniu się, komunikowaniu, załatwianiu codziennych spraw i zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, jest zdolna do pracy na otwartym rynku pracy i nie wymaga pomocy innych osób w codziennym funkcjonowaniu, co uzasadnia zaliczenie jej do osób o lekkim stopniu niepełnosprawności. Subiektywne przekonanie
o znaczności dolegliwości oraz ich wpływie na funkcjonowanie na poziomie indywidulanym
i społecznym nie może być wyznacznikiem treści orzeczenia, które winno być oparte na obiektywnej ocenie popartej zebranym materiałem dowodowym.

Wyrokiem z dnia 26 września 2024 r., sygn. akt IV U 33/23, Sąd Rejonowy
w Tarnowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny sprawy: W dniu 26 października 2022 r. Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w T. wydał orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zaliczając I. B. do osób o lekkim stopniu niepełnosprawności z przyczyną oznaczoną symbolem(...),(...)na okres do
31 października 2025 r. Wskutek odwołania I. B., Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w K. orzeczeniem z dnia 12 grudnia 2022 r. utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie. U I. B. zdiagnozowano początkowe zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa l-s i dyskopatię (...) z okresowymi zespołami bólowymi bez upośledzenia funkcji. Neurochirurgicznie odwołująca cierpi na przewlekły zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowego w przebiegu zmian zwyrodnieniowych i dyskopatii (...) i (...) z cechami stenozy kanałowej i zachyłkowej kanału kręgowego z dysfunkcją statyczno - dynamiczną kręgosłupa lędźwiowego i krzyżowego. Z uwagi na powyższe schorzenie jest osobą niepełnosprawną w stopniu lekkim z kodem (...). Powyższy stopień niepełnosprawności ma charakter okresowy do 31 października 2025 r. Odwołująca przeszła operację całkowitego wycięcia tarczycy i węzłów chłonnych szyjnych z powodu raka rdzeniastego tarczycy. Występuje u niej wtórna niedoczynność tarczycy w okresie eutyreozy. Odwołująca jest leczona lewotyroksyną substytucyjnie. Z uwagi na to schorzenie jest osobą niepełnosprawną w stopniu lekkim z kodem (...). Stopień niepełnosprawności ma charakter okresowy do 31 października 2025 r. I. B. od czasu wybuchu wojny na U., mieszka w T.. Podjęła zatrudnienie jako pomoc kuchenna. Zdarzały się przypadki, kiedy odwołująca nie mogła rano wstać z łóżka z uwagi na ból. Wtedy wymagała pomocy
w przygotowaniu posiłku czy dojściu do toalety.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji uznał, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie. Jak wskazał, powołując się na treść art. 3 ust. 1 oraz
art. 4 ust. 1-3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a także art. 31 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania
o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, treść dopuszczonych w postępowaniu opinii biegłych sądowych, a to lek. R. U. (1) - specjalisty z zakresu neurochirurgii oraz lek. R. B. (1) - specjalisty onkologa, korespondujących ze sobą co do okoliczności relewantnych, nie pozostawia wątpliwości, iż w świetle obowiązujących przepisów I. B. jest osobą o lekkim stopniu niepełnosprawności, która to niepełnosprawność ma charakter okresowy. Nie ulega wątpliwościom, iż orzekając o niepełnosprawności w sposób kompleksowy winny być uwzględnione zarówno fizyczne, psychiczne, jak i społeczne aspekty funkcjonowania człowieka. Obok oceny medycznej ocenia się także zmiany
w funkcjonowaniu osoby orzekanej. Jakkolwiek stwierdzone schorzenia powodują pewien dyskomfort w życiu odwołującej, to jest ona osobą samodzielną w codziennym funkcjonowaniu, samoobsłudze, poruszaniu się, komunikowaniu, załatwianiu codziennych spraw, zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, nie wymagająca pomocy innych osób w codziennym funkcjonowaniu, nadto zdolna do pracy na otwartym rynku pracy. Sam fakt występowania danej jednostki chorobowej nie jest wystarczający do uznania niepełnosprawności. Dopiero naruszenie sprawności organizmu na poziomie aktywności zawodowej, czy utrudniające w sposób istotny, pełnienie ról społecznych lub samodzielność na poziomie indywidualnym może być podstawą do uznania stopnia niepełnosprawności,
w zależności od wymiaru ograniczeń związanych ze schorzeniem. Aby stwierdzone
u odwołującej schorzenia podlegały zakwalifikowaniu do określonego stopnia niepełnosprawności, muszą powodować one wymienione przez ustawodawcę ograniczenia, zadekretowane w art. 4 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. W świetle powyższych okoliczności odwołująca - z powodu istotnego obniżenia zdolności do pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach z pełną sprawnością fizyczną i psychiczną oraz ograniczeń w pełnieniu ról społecznych dających się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne - winna uznana być za osobę
o lekkim stopniu niepełnosprawności. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że I. B. przeszła operację całkowitego wycięcia tarczycy
i węzłów chłonnych szyjnych z powodu raka rdzeniastego tarczycy. Cierpi na wtórną niedoczynność tarczycy w okresie eutyreozy. Jest leczona lewotyroksyną substytucyjnie.
Z uwagi na powyższe schorzenie jest osobą niepełnosprawną w stopniu lekkim z kodem(...). Odwołująca cierpi również na początkowe zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa(...)
i dyskopatię(...) z okresowymi zespołami bólowymi bez upośledzenia funkcji. Neurochirurgicznie występuje u niej przewlekły zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowego
w przebiegu zmian zwyrodnieniowych i dyskopatii (...) i (...) z cechami stenozy kanałowej i zachyłkowej kanału kręgowego z dysfunkcją statyczno - dynamiczną kręgosłupa lędźwiowego i krzyżowego. Z uwagi na to schorzenie odwołująca jest osobą niepełnosprawną w stopniu lekkim z kodem (...), a stopień niepełnosprawności ma charakter okresowy do
31 października 2025 r. Tym samym odwołująca nie spełnia przesłanek do stwierdzenia stopnia niepełnosprawności wyższego niż lekki.

Wyrok ten został zaskarżony apelacją przez odwołującą I. B. . Zaskarżając orzeczenie, apelująca zarzuciła sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych
z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, polegającą na dowolnym przyjęciu, że należy ją zaliczyć do osób o lekkim stopniu niepełnosprawności, z uwagi na fakt, że biegli sądowi z zakresu neurochirurgii, onkologii i reumatologii zdiagnozowali u niej schorzenia
i dysfunkcje uzasadniające taką kwalifikację, w sytuacji gdy z uznanych za wiarygodne zeznań świadka R. G. wynika, że stan zdrowia odwołującej powoduje, że wymaga ona okresowej pomocy osób trzecich w pełnieniu ról społecznych, przez co kwalifikuje się do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. W petitum skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w K. z dnia
12 grudnia 2022 r., nr WP-IX. (...).1. (...).2022 i zaliczenie jej do osób o umiarkowanym stopnia niepełnosprawności oraz zasądzenia od organu rentowego na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu rozwinęła sformułowany zarzut.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna i podlegała oddaleniu.

W ocenie Sądu Okręgowego, zaskarżony wyrok jest prawidłowy.

Sformułowany w apelacji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, sprowadzający się w istocie do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego nie był zasadny.

Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w powołanym wyżej przepisie, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”, a zatem, jak podkreśla się
w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych
w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności
(por. wyrok SN z dnia 17 listopada 1966 r., II CR 423/66, OSNPG 1967/5-6/21, uzasadnienie wyroku SN z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000/10/382, uzasadnienie postanowień SN: z dnia 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00, LEX nr 80266 i z dnia 18 lipca 2002 r., IV CKN 1256/00, LEX nr 80267, wyrok SA w Poznaniu z dnia 12 czerwca 2013 r., III AUa 51/13, LEX nr 1356634).

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania,
że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. To bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu, chyba
że strona jednocześnie wykaże, iż ocena dowodów przyjęta przez sąd za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granice swobodnej oceny dowodów. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego
nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych,
to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 16 marca 2018 r., VII AGa 241/18, LEX nr 2491863, wyroki SA
w L.: z dnia 28 marca 2018 r., III AUa 834/17, LEX nr 2482935 i z dnia 19 kwietnia 2018 r., III AUa 142/18, LEX nr 2486495).

Dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd I instancji - w ramach swobodnej oceny dowodów - w sposób prawidłowy ocenił wiarygodność i moc poszczególnych dowodów na podstawie wszechstronnego rozważenia całego zebranego
w sprawie materiału. Ze zgromadzonego materiału wywiódł logiczne i spójne wnioski, ustalając prawidłowy stan faktyczny sprawy. Ustalenia faktyczne te Sąd Okręgowy w pełni więc aprobuje i przyjmuje za własne bez konieczności ich powtarzania (por. wyroki SN:
z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAPiUS 1998/24/776 i z dnia 20 stycznia
2000 r., I CKN 356/98, LEX nr 50863).

Sąd I instancji dokonał też poprawnej interpretacji przepisów ustawy z dnia
27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 204 r. poz. 44 ze zm.). Sąd Okręgowy podziela w całości ocenę prawną tego Sądu.

Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. W myśl zaś art. 4 ust. 3 powołanej ustawy, do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Stosownie do treści § 30 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2021 r. poz. 857), standardy w zakresie kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące: 1) czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy, o której mowa w § 29 ust. 1 pkt 3, w okresach wynikających ze stanu zdrowia; 2) częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o których mowa w § 29 ust. 1 pkt 3. Zgodnie zaś z treścią § 31 powołanego rozporządzenia, standardy w zakresie kwalifikowania do lekkiego stopnia niepełnosprawności określają kryteria naruszonej sprawności organizmu powodujące: 1) istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy, co oznacza naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby
o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną;
2) ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, co oznacza trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu (ust. 1). Możliwość kompensacji ograniczeń oznacza wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne (ust. 2).

Niepełnosprawność jest trwałą lub okresową niezdolnością do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu,
w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Ustawodawca charakteryzuje zatem niepełnosprawność za pomocą trzech elementów: 1) biologicznego (zdrowotnego) w postaci naruszenia sprawności organizmu, 2) społecznego, pojmowanego jako niezdolność do wypełniania ról społecznych i 3) ekonomicznego (zawodowego), będącego szczególną postacią niezdolności do wypełniania ról społecznych, jaką jest niezdolność do pracy, ale nie chodzi o niezdolność do pracy w rozumieniu art. 12 u.e.r.f.u.s., lecz jako niezdolność do wykonywania zatrudnienia. Oznacza to, że istotą niepełnosprawności jest niezdolność do wypełniania ról społecznych. Niezdolność, według potocznego rozumienia, oznacza brak siły umożliwiającej działanie lub brak możliwości działania. W dalszej kolejności niepełnosprawność oznacza niezdolność do pracy. Analiza przesłanek określonych w każdym ze stopni niepełnosprawności (art. 4 ust. 1-3 ustawy z 1997 r. o rehabilitacji zawodowej) wskazuje, że trzy elementy chrakteryzujące niepełnosprawność, zawarte w definicji tego pojęcia (art. 2 ust. 10 ustawy), występują także w ramach poszczególnych stopni niepełnosprawności. I tak: (-) element biologiczny (medyczny) występuje w stopniach znacznym i umiarkowanym, gdzie jest mowa o osobie „z naruszoną sprawnością organizmu” (art. 4 ust. 1 i 2) i w stopniu lekkim, gdzie mowa o osobie „o naruszonej sprawności organizmu” (art. 4 ust. 3); (-) element ekonomiczny określony został przez zaliczenie do stopnia znacznego i umiarkowanego osoby „niezdolnej do pracy albo zdolnej do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej” (art. 4 ust. 1 i 2), a do lekkiego osoby o „obniżonej zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba
o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną” (art. 4 ust. 3); (-) element socjalny przez zaliczenie do znacznego stopnia osoby „wymagającej,
w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób
w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji” (art. 4 ust. 1), do stopnia umiarkowanego osoby „wymagającej czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych” (art. 4 ust. 2), a do lekkiego osoby „mającej ograniczenia
w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia
w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne” (art. 4 ust. 3). Co istotne, elementy te występują w każdym ze stopni niepełnosprawności z różnym nasileniem
i w różnych konfiguracjach, aby w ten sposób wyodrębnić cechy odróżniające poszczególne stopnie od siebie i aby nadać im odpowiednią gradację. Innymi słowy, poszczególne stopnie niepełnosprawności wymienione w art. 4 ust. 1-3 ustawy o rehabilitacji zawodowej różnią się między sobą konfiguracją trzech elementów (biologicznego, ekonomicznego i socjalnego) oraz ich natężeniem, czemu ustawodawca dał wyraz między innymi za pomocą spójników (funktorów), użytych w poszczególnych ustępach art. 4 (por. postanowienie SN z dnia
27 marca 2024 r., I USK 16/23, LEX nr 3699749).

Warunkiem zaliczenia do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności jest nie tylko stopień naruszenia sprawności organizmu w odniesieniu do zdolności do wykonywania zatrudnienia, ale także istnienie wymogu pomocy innej osoby w celu pełnienia ról społecznych w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji
(por.).

Jeśli chodzi o umiarkowany stopień niepełnosprawności, to warunkiem zaliczenia do niego jest stopień naruszenia sprawności organizmu powodujący niezdolność do wykonywania zatrudnienia albo zdolność do jego wykonywania jedynie w warunkach pracy chronionej oraz konieczność pomocy innej osoby w celu pełnienia ról społecznych jako elementu uczestnictwa w życiu społecznym. Ostatnia, wymieniona przesłanka polega wyłącznie na konieczności zapewnienia pomocy (bez opieki) w celu pełnienia ról społecznych, przy czym osoba niepełnosprawna w stopniu umiarkowanym nie jest również niezdolna do samodzielnej egzystencji (por. postanowienia SN: z dnia 26 marca 2024 r.,
III USK 5/23, LEX nr 3699727 i z dnia 20 września 2023 r., II USK 39/23, LEX nr 3611678).

Z art. 278 k.p.c. wynika nakaz zasięgnięcia opinii biegłego (lub kilku biegłych) przez sąd wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sporu jest niezbędna wiedza „specjalna” czyli dostępna specjalistom w danej dziedzinie. Jednocześnie wykładnia tego przepisu akcentuje zakaz samodzielnego rozstrzygania przez sąd kwestii objętych „wiadomościami specjalnymi”. Do takich kwestii należy niewątpliwie ocena dokumentacji medycznej przedstawiona w toku postępowania odwoławczego, która dotyczy schorzeń istniejących w dacie wydawania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (por. wyrok SN z dnia 17 września 2020 r., II UK 395/18, LEX nr 3225177).

W tej sprawie, biegli sądowi specjalista onkologii klinicznej, specjalista chemioterapii nowotworów, lekarz chorób wewnętrznych R. B. oraz specjalista neurochirurg, neurotraumatolog R. U., na podstawie wnikliwej analizy akt sprawy i zawartej w nich dokumentacji medycznej oraz osobistego badania odwołującej uznali, że z powodu stanu zdrowia I. B. należy zaliczyć do osób o lekkim stopniu niepełnosprawności
i stanowisko takie w sposób przekonujący, uwzględniający obowiązujące standardy orzekania o niepełnosprawności, uzasadnili. Biegły onkolog wskazał w opinii, że przebyte leczenie na pewno pogorszyło samopoczucie odwołującej, zwłaszcza w pierwszych miesiącach
po leczeniu operacyjnym tarczycy, aktualnie jednak nie stwierdza się u niej klinicznych niedoczynności tarczycy. Od czasu operacji w 2020 r., nie potwierdzono nawrotu choroby nowotworowej. W bezpośrednim badaniu lekarskim biegły ten nie stwierdził u odwołującej pogorszenia stanu zdrowia kwalifikującego ją do wyższego stopnia niepełnosprawności niż lekki. Biegły podał, że niedoczynność tarczycy powstała po operacji usunięcia tarczycy. Odwołująca leczona jest farmakologicznie z dobrą tolerancją. Leczenie jest skuteczne. Odwołująca jest samodzielna w codziennym funkcjonowaniu, komunikacji i zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych (k. 40-41). Biegły neurochirurg, neurotraumatolog wskazał w opinii, że uwzględniając aktualny stan odwołującej ze zmianami neurologicznymi
w postaci okresowych deficytów czuciowych i ruchowych kończyny dolnej prawej
i ograniczenia ruchowego kręgosłupa lędźwiowego z zaburzeniami chodu na dłuższych dystansach i szybkiej męczliwości w przebiegu chorób ustalonych w rozpoznaniu medycznym, jest ona osobą o lekkim stopniu niepełnosprawności. Podał, że odwołująca nie jest obecnie leczona neurochirurgicznie, bo nie ma takiej konieczności. Jest natomiast leczona w poradni neurologicznej, leczenia bólu, rehabilitacyjnej i reumatologicznej przy zachowanej zdolności do wykonywania pracy z posiadanymi kwalifikacjami i umiejętnościami
w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych, mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne i środki techniczne. Przyczyną niepełnosprawności odwołującej są schorzenia neurologiczne i dysfunkcje narządu ruchu oraz endokrynologiczne wymienione i ustalone w rozpoznaniu medycznym o kodzie (...) (k. 92).

Zadaniem biegłego jest udzielenie sądowi, na podstawie posiadanych wiadomości fachowych oraz doświadczenia zawodowego, informacji i wiadomości niezbędnych do ustalenia i oceny okoliczności sprawy (por. wyrok SN z dnia 6 lutego 2003 r., IV CKN 1763/00, LEX nr 78280). Specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez sąd do tych kryteriów oceny stanowi wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłego za przekonującą (por. wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2005 r., II CK 572/04, LEX nr 151656).
W ocenie Sądu Okręgowego, podzielić w całości należało wnioski wynikające z wydanych
w sprawie opinii sądowo - lekarskich biegłych onkologa oraz neurochirurga, neurotraumatologa. Nie nasuwała bowiem wątpliwości zarówno fachowość biegłych, jak
i rzetelność przeprowadzonej przez nich analizy dokumentacji medycznej i wyników badań odwołującej. Opinie są spójne i logiczne. W oparciu o aktualne wskazania wiedzy medycznej odnoszą się do kwestii zasadniczej w sprawie, w pełni realizując dyspozycję Sądu wyrażoną w sentencji postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłych sądowych. Zdaniem Sądu Okręgowego, wydane opinie są pełne, jasne i poprawne metodologicznie. W literaturze przyjmuje się, że integralnymi elementami treści każdej prawidłowo sporządzonej opinii są: sprawozdanie z dokonanych czynności i spostrzeżeń, odpowiedzi na postawione biegłemu pytania, udzielone w sposób kategoryczny i jego wnioski oraz uzasadnienie pozwalające na sprawdzenie przez sąd logicznego toku rozumowania biegłego (por. wyrok SN z dnia
15 czerwca 1970 r., I CR 224/70, Legalis, uzasadnienie wyroku SN z dnia 29 lipca 1999 r.,
II UKN 60/99, OSNAPiUS 2000/22/831). Opinia powinna być wyczerpująca, a zatem odnosić się do wszystkich kwestii zawartych w tezie dowodowej postanowienia sądu
(por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 19 maja 1998 r., II UKN 55/98, OSNAPiUS 1999/10/351). Opinia biegłego powinna też zawierać uzasadnienie sformułowane w sposób przystępny i zrozumiały także dla osób nieposiadających wiadomości specjalnych (art. 278
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 285 § 1 k.p.c.) (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 29 lipca 1999 r.,
II UKN 60/99, OSNAPiUS 2000/22/831). Wydane w sprawie opinie kryteriom tym odpowiadają.

W takiej sprawie, jak ta ocena stanu zdrowia osoby ubezpieczonej wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłego posiadającego odpowiednią wiedzę medyczną adekwatną do rodzaju schorzeń wnioskodawcy (por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 20 grudnia 2012 r., III AUa 847/12, Legalis). Ocena stanu zdrowia
z medycznego punktu widzenia wymaga wiadomości specjalnych i sąd nie może opierać ustaleń w tym zakresie na własnym przekonaniu. Dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych nosi cechy specyficzne i wymaga od sądu większej ostrożności w konstruowaniu ocen, gdyż sąd, sam nie dysponując wiadomościami specjalnymi (art. 278 § 1 k.p.c.), ocenia dowód pochodzący od podmiotu posiadającego takie wiadomości (por. wyrok SA w Białymstoku
z dnia 14 sierpnia 2019 r., III AUa 723/18, LEX nr 2781333). Miarodajny dla oceny stanu zdrowia osoby ubezpieczonej ma wynik badań lekarskich przeprowadzonych przez biegłych sądowych. O stopniu niepełnosprawności nie decydują lekarze leczący, gdyż chodzi tu
o ocenę stanu zdrowia w prawnym rozumieniu, podejmowaną w trybie określonej procedury
i przez odpowiednie organy (por. wyrok SA w Lublinie z dnia 20 marca 2019 r., III AUa 744/18, LEX nr 2669280). W tego typu sprawach dowód z zeznań świadków czy stron postępowania może mieć co najwyżej znaczenie pomocnicze. W wyroku z dnia 7 marca
2017 r., III AUa 2492/15 (LEX nr 2362483) Sąd Apelacyjny w Poznaniu wskazał, że stan zdrowia osoby ubezpieczonej bezsprzecznie jest okolicznością, dla której ustalenia, niezbędne są wiadomości specjalne w rozumieniu art. 278 § 1 k.p.c., wymagające udziału w procesie biegłych lekarzy sądowych. Kluczowa dla tego rodzaju spraw okoliczność stanu zdrowia -
w przypadku sporu - nie może być ustalana przez sąd samodzielnie lub wyłącznie na podstawie innych dowodów zgłaszanych przez strony postępowania, takich jak dokumenty, zeznania świadków, wyjaśnienia stron czy oględziny. W wyroku z dnia 14 kwietnia 2015 r., III AUa 1093/14 (LEX nr 1766049) Sąd Apelacyjny w Poznaniu podkreślił zaś, że dowód
z opinii biegłych jest w sprawach, w których sporną jest okoliczność dotycząca stanu zdrowia, tzw. dowodem koronnym, analizującym i sumującym przeciwstawne oceny prezentowane przez strony. Sąd nie może zastępować tego dowodu innym. Jednocześnie dodać trzeba, że dopuszczając tego rodzaju dowód sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym. Co prawda orzeczenia te wydane zostały w sprawach o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale pozostają w pełni aktualne w sprawie dotyczącej ustalenia stopnia niepełnosprawności.

W sprawie dotyczącej świadczeń z tytułu niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji pierwszeństwo należy przypisać dowodom z dokumentów
(np. dokumentacji medycznej, historii choroby z placówek medycznych, epikryz opisujących pobyty w szpitalu, wyników badań, zaświadczeń lekarskich, prywatnych opinii lekarzy prowadzących leczenie itd.) oraz z opinii biegłych lekarzy adekwatnych specjalności. Dowód z przesłuchania stron jest dowodem fakultatywnym, subsydiarnym i symetrycznym. Według art. 299 k.p.c., sąd przeprowadza dowód z przesłuchania stron wtedy, gdy po wyczerpaniu środków dowodowych lub w razie ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Jak wynika z treści tego przepisu, sąd nie przesłuchuje stron co do wszystkich faktów będących przedmiotem postępowania dowodowego, lecz tylko co do faktów spornych, mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i to jedynie wówczas, gdy albo przeprowadzone dowody nie pozwoliły wyjaśnić istoty sprawy, albo nie ma innych dowodów, które pozwoliłyby wyjaśnić tę istotę. W myśl regulacji zawartej w tym przepisie, dowód z przesłuchana stron ma charakter posiłkowy, pomocniczy (subsydiarny),
a jego przeprowadzenie nie może służyć sprawdzeniu wyników dotychczasowego postępowania dowodowego ani przesądzać wyników tego postępowania. Jest to dowód fakultatywny. Kompetencje sądu wynikające z art. 299 in fine k.p.c. nie mają charakteru bezwzględnego obowiązku, a aktualizują się one jedynie wówczas, gdy sąd uzna, że dotychczasowe rezultaty przeprowadzonego postępowania dowodowego nie prowadzą do wyjaśnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. postanowienie SN z dnia
24 maja 2023 r., I USK 127/22, LEX nr 3563459). Dotyczy to też spraw o ustalenie stopnia niepełnosprawności.

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zasadą jest ocena przez sąd legalności decyzji według stanu faktycznego istniejącego w dacie jej wydania (por. wyrok SA
w Lublinie z dnia 1 lipca 2021 r., III AUa 128/21, LEX nr 3213430). W postępowaniu odwoławczym od decyzji organu rentowego sąd ubezpieczeń społecznych ocenia więc legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w tej chwili. Postępowanie sądowe wywołane odwołaniem od decyzji organu rentowego ma na celu ocenę zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez ten organ. Badanie owej legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w dacie wydawania decyzji. Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter kontrolny i służy badaniu prawidłowości decyzji organu rentowego. Postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy. Ocena stanu zdrowia osoby ubezpieczonej może być więc dokonana wyłącznie na dzień wydania decyzji
i tak było w tej sprawie. Późniejsza zmiana stanu zdrowia nie wpływa na tę ocenę. Może natomiast stanowić powód do wystąpienia z nowym wnioskiem o prawo do świadczenia
(por. wyroki SA w Szczecinie: z dnia 18 stycznia 2018 r., III AUa 143/17, Legalis, z dnia
7 marca 2014 r., III AUa 961/12, Legalis i z dnia 17 stycznia 2013 r., III AUa 669/12, Legalis, uzasadnienie wyroku SN z dnia 11 grudnia 2013 r., III UK 20/13, Legalis). W postanowieniu z dnia 22 października 2020 r., II UK 385/2019 (LEX nr 3096724) Sąd Najwyższy podkreślił, że w postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do świadczenia sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania. Dlatego też postępowanie dowodowe przed sądem w sprawie o świadczenie uzależnione od stanu zdrowia powinno zmierzać do ustalenia, czy w dacie orzekania przez organ po stronie ubezpieczonego występowały wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia. Sąd nie ma natomiast obowiązku przeprowadzenia dowodów w celu ustalenia pogorszenia stanu zdrowia, mającego powstać na długo po wydaniu zaskarżonej odwołaniem decyzji odmawiającej prawa do świadczenia. Nowe okoliczności, dotyczące stanu zdrowia, które ujawnią się po wydaniu wyroku przez sąd pierwszej instancji, upoważniają więc jedynie osobę ubiegającą się o świadczenie do złożenia w organie nowego wniosku o jego przyznanie. Istotą obowiązującego wzorca postępowania jest bowiem wyeliminowanie sytuacji, w których ubezpieczony powołuje się na nowe okoliczności dotyczące stanu jego zdrowia, a które nie były znane lekarzom organu ani organowi w dacie wydania decyzji. Powołane orzeczenia wydane zostały w sprawach o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale również w tym wypadku pozostają aktualne w sprawach dotyczących ustalenia stopnia niepełnosprawności.

Sąd I instancji poprawnie zweryfikował zasadność zaskarżonego orzeczenia. Rozstrzygnięcie tego Sądu jest zgodne ze stanem faktycznym i uwzględnia treść art. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a także jego interpretację. Z treści wydanych w sprawie opinii sądowo - lekarskich biegłych onkologa oraz neurochirurga, neurotraumatologa wynika w sposób jednoznaczny, że skarżąca jest osobą o lekkim stopniu niepełnosprawności. Ocenę tę należało w pełni podzielić.

Apelacja od zaskarżonego wyroku nie mogła więc zostać uwzględniona.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji wyroku, na podstawie art. 385 k.p.c.