Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Tarnowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lipca 2012 r.

Sąd Okręgowy w Tarnowie - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący:SSO Mariusz Musiał

Protokolant: st.sekr.sądowy Jolanta Stawarz

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2012 r. w Tarnowie na rozprawie

odwołania J. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 26 marca 2012 r. nr (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 482/12

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 5 lipca 2012 r.

Decyzją z dnia 26 marca 2012 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. , na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), odmówił J. B. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie osiągnął wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat, na dzień 1 stycznia 1999 r. nie legitymuje się
25- letnim okresem składkowym i nieskładkowym oraz nie udokumentował rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego wykonywał pracę bezpośrednio przed dniem ustalania prawa do emerytury.

Od decyzji tej odwołał się J. B., domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podkreślił, że w dniu (...)ukończył 60 lat życia. Ponadto w jego ocenie, do stażu ubezpieczeniowego organ rentowy powinien mu zaliczyć okres pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy oraz okres opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników od 1 lipca 1984 r. do 31 grudnia
1988 r. Podał też, że udokumentował rozwiązanie stosunku pracy poprzez świadectwa pracy
z poprzednimi pracodawcami, tj. Zakładami (...) w T. i Zakładami (...) w T., zobowiązując się we wniosku o emeryturę do rozwiązania umowy o pracę z obecnym pracodawcą do dnia 30 kwietnia 2012 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Podniósł ponadto, że w świetle przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS brak jest podstawy prawnej do uwzględnienia w stażu ubezpieczeniowym wnioskodawcy okresu pobierania przez niego renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ nie jest to ani okres składkowy ani też nieskładkowy. Zaakcentował, że okres opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników pokrywa się z okresem pozostawania przez odwołującego w stosunku pracy,
w związku z czym, zgodnie z obowiązującymi przepisami, w stażu ubezpieczeniowym
w/w uwzględniono okres korzystniejszy, tj. okres zatrudnienia w Zakładach (...) w T.. Podał też, że brak jest jakiegokolwiek dokumentu potwierdzającego rozwiązanie przez ubezpieczonego stosunku pracy z obecnym pracodawcą.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący J. B. urodził się (...)

dowód:

-

wniosek o emeryturę z dnia 09.03.2012 r.- k. 1-2 cz. III akt ZUS,

Od 1 września 1967 r. do 20 czerwca 1970 r. i od 13 lipca 1970 r. do 21 września
1974 r. odwołujący był zatrudniony w Zakładach (...) w T., zaś od 23 września 1974 r. do 4 czerwca 1990 r. w Zakładach (...) w T.. W tym czasie od
1 stycznia 1979 r. do 31 grudnia 1988 r. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników, opłacając składki na to ubezpieczenie za wyjątkiem okresu od 1 stycznia 1979 r. do
31 grudnia 1983 r.

dowód:

-

świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze z dnia 02.03.2012 r.- k. 4 cz. III akt ZUS,

-

świadectwo pracy z dnia 27.02.2012 r.- k. 5 cz. III akt ZUS,

-

zaświadczenie KRUS z dnia 20.02.2012 r.- k. 3 cz. III akt ZUS,

Na dzień 1 stycznia 1999 r. odwołujący legitymuje się ogólnym stażem pracy
w wymiarze 23 lat, 6 miesięcy i 2 dni okresów składkowych oraz 3 miesięcy i 1 dnia okresów nieskładkowych, co daje łącznie 23 lata, 9 miesięcy i 3 dni okresów składkowych
i nieskładkowych oraz stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 17 lat,
10 miesięcy i 9 dni.

dowód:

-

dane o okresach zatrudnienia- k. 32-36 cz. III akt ZUS,

-

karta przebiegu zatrudnienia- k. 47 cz. III akt ZUS,

-

decyzja ZUS z dnia 26.03.2012 r.- k. 48 cz. III akt ZUS,

We wniosku z dnia 9 marca 2012 r. odwołujący wniósł o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury, zaznaczając w pkt 6, że nadal pozostaje w stosunku pracy
w Zakładzie Pracy (...) w D.. Zaskarżoną decyzją z dnia 26 marca 2012 r.
(...) Oddział w T. odmówił wnioskodawcy przyznania prawa do emerytury, ponieważ nie osiągnął on wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat, na dzień 1 stycznia 1999 r. nie legitymuje się 25- letnim okresem składkowym i nieskładkowym oraz nie udokumentował rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego wykonywał pracę bezpośrednio przed dniem ustalania prawa do emerytury.

dowód:

-

wniosek o emeryturę z dnia 09.03.2012 r.- k. 1-2 cz. III akt ZUS,

-

decyzja ZUS z dnia 26.03.2012 r.- k. 48 cz. III akt ZUS,

Odwołujący jest uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, która przysługuje mu do dnia 30 kwietnia 2013 r.

dowód:

-

decyzja ZUS z dnia 29.04.2011 r.- k. 440 cz. I akt ZUS,

Od 10 marca 1998 r. odwołujący pozostaje w zatrudnieniu w Firmie Usługowej (...) Sp. z o.o. w D. w charakterze strażnika. Do chwili obecnej nie rozwiązał stosunku pracy.

dowód:

-

zaświadczenie zakładu pracy z dnia 02.01.2012 r.- k. 443 cz. I akt ZUS,

-

dane o okresach zatrudnienia- k. 34 cz. III akt ZUS,

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach organu rentowego.

Dokumenty dające podstawę dla poczynienia ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie Sąd uznał za autentyczne i wiarygodne. Poza tym treść i forma tych dokumentów nie budziły zastrzeżeń i wątpliwości stron postępowania, nie ujawniły się też takie okoliczności, które należałoby brać pod uwagę z urzędu, a które podważałyby wiarygodność tej kategorii dowodów i godziły w ich moc dowodową od strony materialnej czy formalnej. Dokumenty urzędowe stanowiły zatem dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone
(art. 244 k.p.c.), zaś dokumenty prywatne dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.).

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie od zaskarżonej decyzji (...) Oddział w T. z dnia 26 marca
2012 r., w świetle ustalonego stanu faktycznego i obowiązujących przepisów prawa, nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy
(tj. 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy- w przypadku ubezpieczonego, będącego pracownikiem (ust. 2). Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt. 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje zatem art. 27 cytowanej ustawy, w świetle którego okres ten wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przepisy dotychczasowe w rozumieniu art. 184 powołanej ustawy, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Z § 1 tego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Natomiast § 2 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy,
w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl § 4 cytowanego rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Przepis art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ustanawia własne (odrębne) przesłanki powstania uprawnień emerytalnych, a zwrot „po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40” odnosi się wyłącznie do wieku emerytalnego określonego w tych przepisach, jednak bez odwoływania się do pozostałych warunków związanych z wiekiem. Z uwagi na to prawo do emerytury na podstawie art. 184 nabywa ubezpieczony, który na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymował się wymaganym okresem ogólnym i szczególnym, natomiast wiek emerytalny osiągnął po tej dacie, niezależnie od tego, czy w chwili dożycia 55/60 lat miał status pracownika, wykonywał inną pracę (np. prowadził działalność gospodarczą), czy też w ogóle nie był zatrudniony (zob. uchwała SN z dnia
8 lutego 2007 r., II UZP 14/06, OSNPUSiSP 2007/13-14/199; wyrok SN z dnia 18 lipca
2007 r., I UK 62/07, OSNPUSiSP 2008/17-18/269; wyrok SA w Warszawie z dnia
30 kwietnia 2007 r., III AUa 791/06, Apel.- W-wa 2007/3; uzasadnienie wyroku
SA w Szczecinie z dnia 21 czerwca 2005 r., III AUa 462/05, OSA 2006/9/28). Warunkiem bowiem nabycia uprawnień emerytalnych według art. 184 jest spełnienie wyłącznie przesłanki stażu przed dniem 1 stycznia 1999 r. Brak w treści art. 184 przesłanki końcowej daty spełnienia pozostałych warunków nabycia uprawnień emerytalnych powoduje, że ubezpieczeni, którzy w chwili wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach FUS posiadali wymagany okres ubezpieczenia (szczególny i zwykły), mogą realizować prawo do emerytury na starych zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w art. 32, art. 33, art. 39 i art. 40.

W art. 184 powołanej ustawy przewidziane zatem zostało prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w art. 184 ustawy
w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zatem zostało nie tylko według kryterium urodzenia, ale także według dodatkowego kryterium posiadania na dzień 1 stycznia 1999 r. wymaganego stażu „zawodowego” i ubezpieczeniowego. Zawarty w przepisach przejściowych ustawy o emeryturach i rentach z FUS art. 184 dotyczy tych ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy w dniu wejścia ustawy w życie (1 stycznia 1999 r.) osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy
i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn). Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego (względnie złożeniu wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w funduszu, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa) oraz rozwiązania stosunku pracy- w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem
(zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 6 grudnia 2007 r., I UK 132/07, LEX nr 621798).

W niniejszej sprawie, z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego wynika, że odwołujący J. B. w dniu (...)ukończył co prawda 60 lat życia, jednak na dzień 1 stycznia 1999 r. nie legitymuje się co najmniej 25- letnim okresem składkowym i nieskładkowym, jak tego wymaga przepis art. 184 ust. 1 pkt 2 w zw.
z art. 27 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz pomimo brzmienia art. 184 ust. 2 tej ustawy nadal pozostaje w zatrudnieniu. We wniosku z dnia 9 marca 2012 r. odwołujący zaznaczył bowiem, że pozostaje w stosunku pracy w Zakładzie Pracy (...) w D., którą to okoliczność przyznał zarówno w odwołaniu od zaskarżonej decyzji, jak i na rozprawie w dniu 5 lipca 2012 r. (k. 9).

Odwołujący nie spełnia zatem wymienionych wyżej przesłanek, warunkujących prawo do tzw. wcześniejszej emerytury.

Nie miał bowiem racji domagając się doliczenia mu do stażu ubezpieczeniowego okresu pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, następujące okresy: 1) składkowe, o których mowa w art. 6 oraz 2) nieskładkowe, o których mowa w art. 7. Jednocześnie, ani przepis art. 6 dotyczący okresów składkowych, ani też przepis art. 7 dotyczący okresów nieskładkowych nie wymieniają okresu pobierania renty
z tytułu niezdolności do pracy. Na tej podstawie można więc stwierdzić, że okres pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy nie jest ani okresem składkowym ani też nieskładkowym. Przepis art. 10a ust. 1 powołanej ustawy stanowi co prawda, że przy ustalaniu prawa do emerytury osoby, która osiągnęła wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet
i co najmniej 65 lat dla mężczyzn i utraciła prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługującej z Funduszu z powodu odzyskania zdolności do pracy, uwzględnia się również okresy pobierania tej renty, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 i 10, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury,
w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu, jednak przepis ten nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie. Ubezpieczony ubiega się bowiem o tzw. wcześniejszą emeryturę w związku z ukończeniem 60 lat życia, a ponadto jest osobą uprawnioną do renty
z tytułu niezdolności do pracy, która przysługuje mu do dnia 30 kwietnia 2013 r.

Wbrew twierdzeniom odwołującego, organ rentowy nie mógł mu również doliczyć do stażu ubezpieczeniowego okresu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Z zaświadczenia KRUS z dnia 20 lutego 2012 r. (k. 3 cz. III akt ZUS) wynika, że składki te wnioskodawca opłacał od 1 stycznia 1984 r. do 31 grudnia 1988 r. Stosownie do treści art. 10 ust. 1 pkt ustawy o emeryturach i rentach z FUS, okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Jednocześnie, jak wskazał ustawodawca w art. 11 tej ustawy, jeżeli okresy, o których mowa w art. 6, 7 i 10, zbiegają się w czasie przy ustalaniu prawa do świadczeń określonych
w ustawie uwzględnia się okres korzystniejszy. Tak też było w niniejszej sprawie. Trzeba mieć bowiem na uwadze, że w okresie opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników odwołujący pozostawał w stosunku pracy w Zakładach (...) w T., który to okres organ rentowy uwzględnił mu jako korzystniejszy w stażu ubezpieczeniowym (jako okres składkowy).

Mając to na uwadze, zauważyć należy, że zgodnie z art. 100 ust. 1 powołanej ustawy, prawo do świadczeń określonych w tej ustawie powstaje z dniem spełnienia się wszystkich warunków wymaganych do jego nabycia. Wówczas też, na wniosek osoby uprawnionej, organ rentowy wydaje decyzję o przyznaniu prawa (art. 116 i 118 ustawy). Niespełnienie przez pracownika ustawowych warunków koniecznych do przyznania świadczenia powoduje wydanie decyzji odmownej. Wydanie takiej decyzji następuje również wtedy, gdy pracownik nie spełnia chociażby jednego z ustawowych warunków niezbędnych do przyznania świadczenia. W sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych nie jest przy tym dopuszczalne wydanie wyroku ustalającego spełnienie przez ubezpieczonego niektórych warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia i przyznającego to świadczenie pod warunkiem spełnienia pozostałych warunków w przyszłości (zob. wyrok SN z dnia 9 lutego 2010 r., I UK 262/09, LEX nr 585728). W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, że istota decyzji organu rentowego polega na rozstrzygnięciu o prawie do konkretnego świadczenia (lub o jego wysokości) jako całości, a nie o poszczególnych elementach składających się na to prawo. Sąd stwierdzający spełnienie przez ubezpieczonego jednego lub więcej warunków powstania prawa do świadczenia, nie może ustalić tego w sentencji wyroku, przy jednoczesnym oddaleniu odwołania ubezpieczonego od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego. Wyrok ustalający istnienie lub nieistnienie stosunku prawnego lub prawa jest dopuszczalny w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyjątkowo i tylko wówczas, gdy przepis tak stanowi, np. w sprawach o ustalenie istnienia lub nieistnienia obowiązku ubezpieczenia, obowiązku opłacania składek czy zwrotu nienależnego świadczenia. Regułą jest zatem, że sąd ubezpieczeń społecznych w trybie rozpoznania odwołania od decyzji organu rentowego przyznaje konkretne świadczenie lub określa jego wysokość. Nie jest zatem dopuszczalne w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych wydanie wyroku ustalającego spełnienie przez ubezpieczonego niektórych warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia i przyznającego to świadczenie pod warunkiem spełnienia pozostałych warunków w przyszłości.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego
oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie od zaskarżonej decyzji z dnia 26 marca 2012 r.